اکچویتور پنوماتیک (Pneumatic Actuator) یک عملگر شیرآلات صنعتی است که انرژی هوای فشرده را به حرکت چرخشی و یا گشتاور تبدیل می‌کند. این اکچویتورها برای کنترل و کارایی بهتر در بسیاری از صنایع مانند صنایع نفت و گاز – صنایع پتروشیمی ، نیروگاه ها ، صنایع هوافضا، فرآیند تولید ،آب و فاضلاب ، صنایع کشاورزی استفاده می‌شوند.
انواع اکچویتور پنوماتیک
اکچویتورهای پنوماتیک از لحاظ عملکرد مکانیکی در دو نوع اصلی به شرح زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
اکچویتور خطی (Linear Actuator): این نوع اکچویتور به کمک هوای فشرده جابه‌جایی خطی ایجاد می‌کند. مثلاً، استفاده از سیلندرهای پنوماتیک برای باز و بسته کردن شیرهایی مانند کشویی، دروازه ای، گیوتینی و گلوب ولوها و ایجاد حرکت مستقیم در یک محور افقی یا عمودی.
اکچویتور دورانی (Rotary Actuator): این نوع اکچویتور حرکت دورانی 90 درجه با استفاده از هوای فشرده ایجاد می‌کند. مثلا به حرکت در آوردن استم و یا ساقه شیر صنعتی مانند شیر پروانه ای و یا شیر بال ولو.
کاربردهای اکچویتور پنوماتیک
بعضی از کاربردهای رایج اکچویتور پنوماتیک عبارتند از:
سیستم‌های کنترل و فرآیند صنعتی
جک‌های هوایی در صنایع خودروسازی و تعمیرگاه‌ها
سیستم‌های اتوماسیون خط تولید
دستگاه‌های بسته‌بندی، برچسب‌زنی و توزیع
صنایع فولاد فلزی : فولاد، ذوب آهن، آلومینیوم، مس.
صنایع مواد غذایی : نوشابه سازی، رب سازی، تولید لبنیات
صنایع تولید مشعل و کوره
صنایع انرژی هسته ای
مزایا:
قیمت پایین نسبت به اکچویتورهای دیگر
قدرت بالا در مقایسه با اندازه
قابلیت کارکرد با سرعت بالا
امنیت بیشتر در مقایسه با سیستم‌های الکتریکی
هزینه‌های نگهداری و تعمیرات کمتر
قابلیت کارکرد در محیط‌های خشن و آلوده
اصطلاحات فنی مرتبط با اکچویتور پنوماتیک
هوای فشرده (Compressed Air): هوایی که فشار آن بالاتر از فشار جوی است، انرژی اصلی برای کارکرد اکچویتورهای پنوماتیک محسوب می‌شود.
سیلندر اکچویتور پنوماتیک (Pneumatic Cylinder): یک سیلندر صیقلی کامل می باشد که در برگیرنده مکانیزم داخلی اکچویتور( رک اند پینیون) می باشد که وظیفه اصلی آن ایجاد گشتاور و قدرت برای به حرکت د رآوردن شیرآلات صنعتی می باشد.
نامور – سلونوئید ولو (Solenoid Valve): بدنه و بوبینی که جریان هوای فشرده را به اکچویتور می‌رساند و باعث باز و بسته شدن شیر می شود.
فیلتر، رگولاتور، لوبریکاتور (FRL): مجموعه‌ای از قطعات مرتبط با سیستم هوای فشرده که وظیفه فیلتر کردن، تنظیم فشار و روان‌کاری هوا را بر عهده دارند.
لیمیت سوئیچ باکس (Limit Switch Box): قطعه ای ست که موقعیت های ابتدایی و انتهایی ولو را به وسیله سیگنال به اتاق فرمان اطلاع می دهد
فنر ( Spring ) : فنرها در بخش اکچویتورهای پنوماتیک فنر برگشت کاربرد دارد در زمانی که شیرها در موقعیت نورمالی کلوز و یا نورمالی اوپن قرار دارند، این فنرها مورد استفاده قرار می گیرند
جمع بندی
مبحث اتوماسیون شیرآلات صنعتی در بخش اکچویتورهای پنوماتیک که انرژی هوای فشرده را به حرکت مکانیکی تبدیل می‌کنند و باعث باز و بسته شدن شیر آلات صنعتی در محیط کارخانه ها در نهایت بالا بردن بازده سیستم تولید می شوند اطلاق می شود اکچویتور های پنوماتیک آئوموتو از این قاعده مستثنی نیستند و در سایز سیلندر 32 میلی متر تا 400 میلی متر تولید می شوند و بر روی شیرآلات مختلف صنعتی نصب شده و آن ها را باز و بسته می نمایند.
اکچویتورهای پنوماتیک آئوموتو (aumuto) در دو نوع دبل اکتینگ و سینگل اکتینگ یا فنر برگشت دسته بندی می شوند که در بسیاری ازصنایع برای ایجاد گشتاور و کنترل به کار می رود.
مزایای کار با اکچویتورهای پنوماتیک شامل قدرت بالا، کارکرد با سرعت بالا، امنیت بیشتر، هزینه‌های کمتر و قابلیت کارکرد در محیط‌های خشن می باشد.