ناتوانی در وادار کردن کودکان به گوش دادن حتی به یک دستورالعمل ساده وقتی تلویزیون نگاه می‌کنند و یا سرگرم بازی‌های دیجیتال هستند، تجربه‌ای مشترک است که خیلی اوقات بزرگ‌ترها را به شدت عصبی می‌کند. این حرف دل همه بزرگ‌ترها است؛ پدر و مادرها و آموزگاران همه در این تجربه احساس اشتراک می کنند.
دانشمندان می‌گویند بی‌توجهی کودکان به والدین در اغلب موارد دلیل علمی دارد.
توانایی کودکان برای نادیده گرفتن آنچه خارج از حیطه توجه نزدیک‌شان است به حدی است که حتی حرف زدن با یک بلند گوی قوی تاثیر محدودی روی آنها دارد.
اما دانشمندان معتقدند این بی‌توجهی یا به اصطلاح بی‌حواسی دلیل علمی دارد که به کارکرد مغز کودکان مربوط است.
آنها می‌گویند کودکان آگاهانه ما را نادیده نمی‌گیرند، حقیقت این است که آنها دچار «کوری ناشی از بی‌توجهی» هستند؛ منظور از این کوری همان تفاوت بین دیدن و نگاه کردن است یا بین شنیدن و ثبت کردن آنچه گفته شده است؛ در هرحال نتیجه آن عدم آگاهی است، به خصوص خارج از دایره توجه لحظه‌ای.
پروفیسور نیلی لِوی از دانشگاه کالج لندن «یو سی اِل»، می‌گوید آگاهی کودکان از محیط اطراف به‌مراتب کم‌تر از بزرگ‌سالان است. او می‌گوید: «والدین، مراقبان و یا آموزگاران باید بدانند که در مقایسه با بزرگ‌سالان، تمرکز حتی روی یک مساله کوچک و ساده توجه کودکان به محیط اطراف را کاهش می‌دهد. به عنوان مثال وقتی کودکی موقع عبور از سرک، زیپ لباسش را می‌بندد، ممکن است دیگر قادر به تشخیص رفت و آمد وسایط نباشد، در حالی‌که برای فرد بزرگ‌سال این کار مشکلی نیست.»
پروفیسور نیلی لِوی اضافه می‌کند: «میزان آگاهی از آنچه بیرون دایره تمرکز کودک است با رشد او ارتباط دارد و با افزایش سن کودک بیشتر می‌شود. در نتیجه کودکان کوچک‌تر بیشتر در معرض کوری ناشی از بی‌توجهی هستند.»
دیدگاه‌های پروفیسور لِوی بر تحقیقی که اخیراً روی کودکان و بزرگ‌سالان انجام داده استوار است. او برای ارزیابی میزان «کوری ناشی بی‌توجهی» از ۲۰۰ نفر از بازدید کنندگان موزیم علوم لندن خواست در هفت مثال مختلف، بلندترین خط را روی یک صفحه نمایش را تعیین کنند.
در یکی از این مثال‌ها، یک مربع سیاه روی صفحه نمایش ظاهر شد، نود درصد بزرگ‌سالان متوجه بالا آمدن این مربع شدند، در حالی‌که تنها ده درصد کودکان بین هفت تا ده ساله آن را دیدند.
نوجوانان ۱۱ تا ۱۴ ساله هم هشیاری کم‌تری نشان دادند. هشیاری آنها با دشوار شدن سطح آزمایش کم‌تر می‌شد.
این یافته باعث تعجب پروفیسور لِوی شد. او می‌گوید «در کودکان، کورتکس (قشر مغز) بینایی اولیه، به شی روی صفحه نمایش واکنش نشان نمی‌داد. به نظر می‌رسد قشر بینایی تا ۱۴ سالگی و حتی بعد از آن تکامل پیدا می‌کند. ولی انتظار نداشتم نوجوانان هم دچار “کوری ناشی از بی‌توجهی” باشند. خوب است که بفهمیم این توانایی در چه سنی کامل می‌شود.»
پژوهش‌های قبلی در میان بزرگ‌سالان نشان داده کورتکس بینایی اولیه، مسوول درک و دیدن چیزها هست، در صورت آسیب این ناحیه، فرد دچار عدم آگاهی از محیط پیرامونش می‌شود.
مسلماً تاخیر در کامل شدن این توانایی باعث نگرانی در مورد سلامت و ایمنی فرد می‌شود. به عنوان مثال، در صورت اختلال در این توانایی، یک کار ساده مانند ارسال پیام با موبایل موقع عبور از سرک، یک کار خطرناک است.
اما این «کوری ناشی از بی‌توجهی» مزایایی هم دارد.
چه کسی دلش نمی‌خواهد بی مزاحمت و بدون پرت شدن حواس به کارش برسد؟ بی تردید عدم آگاهی محیطی به معنی این است که می‌توانیم متمرکز باقی بمانیم و تمرکز بالا داشته باشیم.»
روانشناسان می‌گویند ما ظرفیت محدودی برای توجه و تمرکز داریم، طبیعتاً برای انجام کارهایی که به تمرکز نیاز بالا دارند، این خصوصیت خودش را نشان می دهد.
ریچارد وایزمن استاد روانشناسی دانشگاه »هارتفوردشر» انگلستان، فرآیندهای بینایی انسان را به تفصیل مطالعه کرده و آنها را «بی‌اندازه پیچیده» می‌داند. او می‌گوید: «بخش بزرگی از مغز به این کار اختصاص دارد، کار مشکلی است و به همین دلیل مغز نمی‌خواهد به موضوعات بی اهمیت بپردازد.»
برای همین به «کوری ناشی از بی‌توجهی» نیاز داریم، چرا که درغیر اینصورت نمی‌توانیم تمرکز کنیم.
ما این تصور باطل را داریم که مغزمان همیشه در حال مشاهده همه چیز است، بنابراین وقتی متوجه چیزی نمی‌شویم، تعجب می‌کنیم.
پروفیسور وایزمن آزمایش معروف «توجه گزینشی» را تکامل داده که طی آن روشن می‌شود چطور ممکن است در یک فیلم متوجه وجود یک گوریل نشویم.
او می‌گوید در زندگی موارد زیادی هست که ما از چیزهایی بدیهی غافل می‌شویم؛ مثل راننده‌ای که عابر را نمی‌بیند چون متوجه خطر دیگری است. «ما بزرگ‌سالان دایما یاد می‌گیریم چه چیزهایی مهم نیستند.»
همه ما به شکلی به «کوری ناشی از بی‌توجهی» دچاریم، همه از آن ناراضی هستیم ولی لازمه زندگی است.
ولی یاد ما بماند وقتی حواس ما متمرکز تلویزیون است انتظار نداشته باشیم کودکان ما از این‌که دیده نمی‌شوند خوشحال باشند.
هنوز نظری ثبت نشده،نظر خود را ثبت کنید!